Falangistak eta Ertzaintza |
“
|
Euskadiko eboluzio ekonomikoa burutu aurretik,
euskal burgesiak itunak gauzatzen zituen feudalismoaren hondarrekin, Euskal Herriaren
iturri produktibo guztien jabe bilakatu zen erakunde feudal baten (jesuiten) besoetan
zegoelako, eta, zenbait unetan, beraien negozioetan parte hartzeko aukera
ematen zien kasta menperatzaileen ordezkariei. Hain zuzen ere, monarkia euskal
kapitalismoaren jabetzaren bermea zen, nahiz-eta honen askatasuna kaltetua
izan. Euskal burgesiaren ahulezia eta sumisioa nabarmenagoa zen proletalgoaren
hazkunde kementsuaren aurrean, indar berri baten gisa ageri baitzen, ikara
sortzen zuen indar itzel baten gisa, eta proletalgoaren borrokek kapitalistak
atzera jotzea eragiten zuen, bere burua defendatzeko muturreko neurri bat
hartzea eragin zuelarik: nazio zapaltzailearen aparatu errepresiboaz baliatzea.
— Jose Luis Arenillas Oxinaga: El problema de las nacionalidades en Euskadi; “Comunismo” aldizkariaren 38. alean argitaratua. 1934ko
iraila.